Posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu RP

W dniu 23 lipca 2008r. odbyło się posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka Sejmu RP, poświęcone informacji Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego na temat planowanych regulacji wynagrodzeń i awansu sędziów i prokuratorów oraz planowanych zmian w ustawie o pracownikach sądów i prokuratur.
W posiedzeniu tym wziął udział wiceprzewodniczący Prezydium Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP – prok. Mariusz Gózd. W posiedzeniu brali także udział przedstawiciele Krajowej Rady Sądownictwa, Stowarzyszenia Sędziów 'Justitia’, Związku Zawodowego Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości i Rady Prokuratorów. Informację w imieniu Ministra Sprawiedliwości przedstawił Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jacek Czaja.
Wprowadzenie nowych regulacji płacowych odbędzie się w dwóch etapach. Minister Sprawiedliwości zwrócił się do Premiera o akceptację nowych zasad wynagradzania sędziów i prokuratorów, tym bardziej, iż przewiduje się, że na realizację założeń pierwszego etapu potrzebne będzie w skali kraju 314.000.000 zł. Realizacja drugiego etapu pociągnie za sobą skutki finansowe w wysokości 504.000.000 zł. Obecnie ogólna kwota przeznaczona na wynagrodzenia sędziów i prokuratorów wynosi w skali roku około 2 miliardów zł.
Pierwszy etap realizacji wprowadzony ma zostać od dnia 01 stycznia 2009r. i zmierzać do spłaszczenia istniejących obecnie różnic pomiędzy wynagrodzeniami na różnych szczeblach. Polegać to będzie na podwyższeniu wszystkich wynagrodzeń, niezależnie od szczebla, o jednakową kwotę 1039,50 zł. Da to wzrost wynagrodzeń prokuratorów zatrudnionych w prokuraturach rejonowych o 21%. Według informacji Ministra Czai, od kwoty tej naliczane będą pochodne, np. wysługa lat.
Wprowadzenie drugiego etapu zaplanowano na dzień 01 stycznia 2010r. Jest to w zasadzie nowy system wynagradzania, zupełnie odmienny od dotychczasowego. Polega on na wprowadzeniu 8 stawek wynagrodzenia związanych ze stażem służbowym. Początek stażu służbowego liczony będzie od momentu otrzymania pierwszej nominacji na stanowisko sędziego lub prokuratora. Awans do kolejnej stawki odbywał się będzie co 5 lat. (w razie ukarania karą dyscyplinarną okres ten ulegałby przedłużeniu o 3 lata). Sumowanie stażu nie będzie, tak jak dzisiaj, przerywane przez awans do jednostki wyższego szczebla. Pociągnęłoby to za sobą znaczne spłaszczenie wynagrodzeń. Przykładowo, prokurator prokuratury rejonowej z dużym stażem może zarabiać więcej niż prokurator prokuratury okręgowej z krótkim stażem. System ten zakłada odejście od tzw. kwoty bazowej, jako podstawy naliczania wysokości wynagrodzenia. Podstawą w nowym systemie ma być ustawowa płaca minimalna. Poczynione w Ministerstwie Sprawiedliwości symulacje zakładają, że rozpoczynający pracę prokurator prokuratury rejonowej winien otrzymać wynagrodzenie w wysokości 6.500 zł, a okręgowej – 8.300 zł. Nowy system powinien spowodować podwyższenie wynagrodzeń przeciętnie o około 20 do 44 % (w zależności od stażu), w wyjątkowych wypadkach nawet o 60 % (sytuacja ta dotyczy prokuratorów prokuratur apelacyjnych znajdujących się w ostatnie stawce, czyli praktycznie kilku osób w kraju).
Odnośnie awansu poziomego, funkcjonującego od dnia 01 lipca 2008r., Minister Czaja stwierdził, iż Ministerstwo nie będzie wstrzymywać kierowanych tam wniosków. Szacuje się, że wnioski takie złożyło już 25 % uprawnionych sędziów. Minister nie dysponował danymi dotyczącymi prokuratury. Zawetowana przez Prezydenta RP ustawa, wprowadzająca 3 stawki awansowe, prawdopodobnie nie będzie w ogóle głosowana. Jednym z powodów jest proponowana zmiana zasad wynagradzania, ale ważniejszym powodem jest to, iż odrzucenie weta spowodowałoby niekonstytucyjność tej ustawy, weszłaby ona w życie z mocą wsteczną obowiązywania (od 30 czerwca 2008r.)
Odnośnie zmian w ustawie o pracownikach sądów i prokuratury Minister Czaja stwierdził, iż ulegnie ona znacznemu rozszerzeniu. Ministerstwo widzi potrzebę ustawowego uregulowania wielu kwestii regulowanych obecnie przez rozporządzenia, co podniesie rangę projektowanej nowelizacji. Projekt przewiduje: nowe regulacje dotyczące statusu sądów i prokuratury, ustawowe określenie zasad wynagradzania, premiowania, przyznawania nagród, określenie składników płac, zasad awansowania i odpowiedzialności dyscyplinarnej. Nowa ustawa wprowadzi obowiązek dokonywania okresowej oceny pracowników i powiązanie tej oceny z wynagrodzeniem i awansowaniem. Wprowadzony zostanie system wartościowania pracy. Nadal przewiduje się utrzymania obowiązku uzyskania wyższego wykształcenia. Poszerzona jednak zostanie możliwość uzupełnienia wykształcenia w Krajowym Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury. Dotychczas taką możliwość mieli pracownicy, którzy spełniali kumulatywnie 2 warunki: przekroczyli 40. rok życia i przepracowali co najmniej 15 lat w organach sądów lub prokuratury. W nowym ujęciu warunki te traktowane będą rozłącznie, wystarczy spełnienie jednego z nich.
Kończąc obrady Komisja Sprawiedliwości Praw Człowieka przyjęła, jednogłośnie, dezyderat, skierowany do Premiera, następującej treści:
– Komisja uważa, iż aktualne wynagrodzenia sędziów nie odpowiadają zasadzie sformułowanej w art. 178 ust. 2 Konstytucji.
– Komisja postuluje doprowadzenie tych wynagrodzeń do wysokości zgodne z zasadą określoną w art. 178 ust. 2 Konstytucji.
– Komisja postuluje aby wskaźniki wynagrodzeń nie były zależne w jakimkolwiek stopniu od czynnika politycznego i administracyjnego.